İltizam, Osmanlı Devleti’nde vergilerin belirli bir ücret karşılığında bireylere devredilerek toplandığı bir sistemdir.
Osmanlı Devleti’nde vergi toplamanın iki ana yolu vardı: emanet sistemi ve iltizam sistemi. Emanet sisteminde devlet, vergileri toplamak için seçilen memurlara maaş öder ve toplanan vergileri doğrudan devlet hazinesine iletirdi. Diğer yöntem ise iltizam sistemiydi. İltizam sisteminde ise vergilendirilecek araziler, bir tür özelleştirme olarak nitelendirilebilecek bir yöntemle açık artırmayla mültezim adı verilen kişilere devredilirdi. Osmanlı Devleti genellikle emanet sistemini tercih etti çünkü gelir getirebilecek unsurları devlete bağlı tutma eğilimindeydiler. Ancak ilerleyen dönemlerde emanet sistemi Osmanlı Devleti için olumsuz sonuçlar doğurdu ve zarara neden oldu, bu nedenle iltizam sistemine geçildi. Osmanlı Devleti, yıkılacağı döneme kadar vergi toplama aracı olarak iltizam sistemini benimsedi.
Osmanlı Devleti’nin sonrasında Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında da iltizam sistemi kullanıldı. Cumhuriyetin ilk yıllarında yeni bir düzen kurmak ve bu düzeni sağlam bir sistem üzerine oturtmak zaman aldı. Bu nedenle yeni Türk devleti, bir süre boyunca Osmanlı Devleti’nin zamanında kullanılan sistem ve kurallara uymak zorunda kaldı. Bu sistemlerden biri de iltizam sistemi oldu.