Osmanlı Devleti’nin sınırları geniş ölçüde işgale uğramış bulunmaktadır. Kurtuluş Savaşı, bu işgallere halk tepki göstermekte işgallerin haksızlığını dünyaya göstermeye çalışmaktadır. Fakat 15 Mayıs 1919’ da İzmir’in işgali halkta daha büyük tepkiye yol açmıştır. İzmir’in işgalinde tepkinin daha büyük olma sebebi ise aslında bunun bir işgal değil ilhak girişimi olmasıdır. İlhak; işgalden farklı olarak kendi sınırlarına katmak demektir.
Tüm bu tepkiler karşısında işgal güçlerinin de baskısıyla Osmanlı hükümeti Mustafa Kemal’i 9. Ordu Müfettişliği göreviyle halkın elindeki silahları toplamak ve halkın işgaller karşısında gösterdiği tepkileri durdurmak amacıyla Samsun’ göndermiştir. 19 Mayıs 1919’da Samsun’a varan Mustafa Kemal ise halkın haklılığının farkında ve destekçisidir. Mustafa Kemal Samsun’da Samsun Raporu’nu yayınlamıştır.
Kurtuluş Savaşında diğer çalışmalar ise;
İçindekiler
Havza Genelgesi
Mustafa Kemal ilk defa kendisine verilen görevin dışına çıkarak Havza Genelgesini tek başına yayınlamıştır. Havza genelgesinde amaç; milli bilinci uyandırmaktır.
İçeriğinde;
İzmir’in işgalinin her yerde protesto edilmesi, bu protestolar yapılırken masum azınlığa zarar verilmemesi ve en önemlisi de orduların dağıtılmayıp silahların teslim edilmeyeceği yer almıştır.
Bu genelge sonrası Mustafa Kemal İstanbul hükümeti tarafından İstanbul’a ilk defa geri çağırılmıştır.
Amasya Genelgesi
Mustafa Kemal Amasya Genelgesini, Havza Genelgesi’nin aksine tek başına değil, arkadaşları ile birlikte yayınlamıştır. Böyle yapmaktaki amacı; Milli Mücadeleyi kişisellikten çıkarıp halkın desteğini daha fazla sağlayabilmektir. Amasya genelgesi; milli mücadelenin amacı, yöntemi ve gerekçesini ortaya koyarken; ileride ulus egemenliğine dayalı bir devlet kurulacağının ilk işaretlerini vermesi bakımından ayrıca bir öneme sahiptir.
Maddeleri;
-Vatanın bütünlüğü milletin istiklali tehlikededir.
-İstanbul Hükümeti üzerine düşenleri İtilaf Devletleri’nin baskısı nedeniyle görevini yapamamakta ve bu durum da milletimizi yok olmuş gibi göstermektedir.
-Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
-Doğu illeri adına Erzurum’da bir kongre toplanmalıdır.
-Sivas’ta da ulusal nitelikte bir kongre toplanmalıdır.
-dışarıdan müdahaleye kapalı milli bir kurul oluşturulacaktır.
Erzurum Kongresi
Erzurum KongresiErzurum Kongresi öncesi Mustafa Kemal askerlik mesleğinden istifa etmiştir ve bu nedenle Erzurum Kongresi sivil olarak katıldığı ilk çalışmadır. Kongrede Mustafa Kemal başkan seçilmiştir. Kongre toplanış amacı açısından bölgesel olmasına karşın aldığı kararlar bakımından ulusal nitelik taşımaktadır.
Alınan Kararlar;
-Ulusal sınırlar içinde vatan bir bütündür bölünemez
-Manda ve himaye kabul edilemez.
-Kuvay-ı Milliye’yi etkin milli iradeyi hakim kılmak esastır
-Ulusal sınırlarımızda gözü olmayan herhangi bir devletten dış yardım alınabilir.
-Kapalı halde bulunan Osmanlı Mebusan Meclisi derhal açılmalı, ülke genelinde seçimler yapılıp, hükümet bu yolla denetlenmelidir.
Sivas Kongresi
Sivas Kongresi hem toplanış amacı hem de aldığı kararlar bakımından ulusal niteliktedir. Kongre ulusal nitelikte olmasına rağmen, bölgesel nitelikte olan Erzurum kongresindeki katılımdan daha düşük katılımla gerçekleştirilmiştir. Bunun nedenleri; Elazığ Valisi Ali Galip’in kongreyi dağıtma teşebbüsünde bulunması, Ankara Valisi Muhittin Paşa’nın kongreye katılmak için yola çıkan delegeleri engellemesi, Fransızların Sivas’ı işgal edeceği söylentisidir.
Genellikle Erzurum Kongresi kararları genişletilerek kabul edilmekle birlikte, alınan kararlar:
-Bir daha gündeme gelmemek üzere manda ve himaye kesin olarak reddedilmiştir.
-Batı Cephesi komutanlığına Ali Fuat Cebesoy atanmıştır.
-Halkın gelişmelerden haberdar olması amacıyla İradeimilliye adında bir gazete çıkarılacaktır.
Sivas Kongresi sonrası Mustafa Kemal İstanbul ve padişahla bütün haberleşmeyi sonlandırmıştır. Bu olay neticesinde; Padişah Vahdettin olaylara sebep olduğu gerekçesi ile Damat Ferit hükümetini görevden alıp yerine Mahmut şevket Paşa’yı göreve getirmiştir, bu durum ise Temsil Heyeti’nin İstanbul Hükümeti’ne karşı ilk siyasi zaferidir. Kurtuluş Savaşı
Yukarıda anlatılan kongreler dışında bu aşamada çoğu kişisel çabalar sonucunda yapılan ara kongreler de gerçekleştirilmiştir. Bunlar :
-Ardahan Kongresi -Afyon Kongresi
-Oltu Kongresi -Pozantı Kongresi
-İzmir Kongresi -Balıkesir Kongresi
-Lüleburgaz Kongresi -Alaşehir Kongresi
-Kars Kongresi -Nazilli Kongresi
Tüm bu kongreler Kurtuluş Savaşı ’nın haklı gerekçelerini göstermesi ve Kurtuluş Savaşı’na yönelik hazırlıkların aşamalı şekilde gerçekleşmesini sağlaması nedeniyle halka yön gösterip başarılı olunmasında çok büyük öneme sahiptir.
