Emine Valide Paşa’nın hayatını bilmiyor ve Osmanlı Devleti’nde bir kadın paşanın varlığından haberdar değilseniz, bu yazı sizi şaşırtabilir ve hatta hayrete düşürebilir. Zarafeti, alımı ve otoriter kişiliğiyle dikkat çeken Emine Valide Paşa, Osmanlı tarihinde ‘Paşa’ unvanı verilen ilk ve tek kadındır. Bu benzersiz özelliğiyle adını tarihe yazdıran Valide Paşa’yı birlikte daha yakından tanıyalım.
İçindekiler
Paşa Unvanı Alan Tek Kadın Mı?
Evet, doğru okudunuz. Emine Valide Paşa, Osmanlı tarihinde paşa unvanını alan ilk ve tek kadındır. Kim olduğunu daha iyi anlamak için, Osmanlı tarih kaynaklarında adı geçen Mısır Hidivi II. Abbas Hilmi Paşa’nın annesi olduğunu söylemek daha açıklayıcı olacaktır. Tam adı Emine Necibe İlhami Hanım Sultan’dır. İstanbul’da dünyaya gelen Valide Paşa, Damat İlhami Paşa’dan olan ve Sultan Abdülmecid’in kızı olan Münire Sultan’dan doğmuştur. Hayat arkadaşı olarak kuzeni Mısır Hidivi Mehmet Tevfik Paşa’yı seçen Valide Paşa, bu evlilikten sonra bahsedilen Abbas Hilmi Paşa’yı dünyaya getirdi. I. Dünya Savaşı tüm dünyayı sarsarken, Osmanlı Devleti’nin savaşa girmesi ve İngiltere’nin Abbas Hilmi Paşa’yı Hıdiv olarak tanımayı reddetmesi üzerine Valide Paşa, Mısır’dan ayrılarak İstanbul’a yerleşmeye karar verdi.
Emine Valide Paşa’ya Ünvanı Kim Tarafından Verildi?
Döneminde güzelliği, zarafeti ve soyluluğuyla ün salmış olan Valide Paşa’ya, Osmanlı tarihinde bir ilki gerçekleştirmesini sağlayan unvan, Sultan II. Abdulhamid tarafından verilmiştir. Osmanlı Devleti’nde alışılmadık bir unvanla ödüllendirilen Valide Paşa, kendi dönemi için bile sıra dışı olan bu lakabı kadar olağanüstü bir kişiliğe sahipti.
II. Abdülhamid Döneminde Osmanlı Devleti
Emine Valide Paşa Nerede Yaşadı?
Emine Valide Paşa‘nın özdeşleştiği bu yalının geçmişi hakkında bazı bilgiler vermek faydalı olacaktır. Başlangıçta belirtmek gerekirse, Valide Paşa, İstanbul’a yerleştikten sonra günümüzde Mısır Konsolosluğu olarak kullanılan bu yalıda yaşamaya başlamıştır. Ancak, yalının tarihi, 1781 yılına kadar uzanan daha eski bir geçmişe sahiptir. Boğaz’ın nadide yapılarından biri olan bu yalı, daha sonra II. Mahmut‘un sadrazamı Rauf Paşa tarafından satın alınarak restore edilmiştir. Daha sonrasında ise Tazminat Devri sadrazamlarından Ali Paşa, yalıyı satın alarak sahibi olmuştur. Ali Paşa’nın vefatının ardından, yalı II. Abdülhamid’in mirasçıları tarafından satın alınmıştır. Yalının Valide Paşa’ya geçişi ise II. Abdülhamid’in bu yalıyı Emine Paşa’ya hediye etmesiyle gerçekleşmiştir. Valide Paşa’nın Mısır’dan İstanbul’a gelmesiyle birlikte bu yalıda konaklamıştır. Yalının yeniden inşa edilmesini isteyen Valide Paşa, bu görevi İtalyan mimar Raimondo D’Aranco’ya vermiştir.
Vaka-i Vakvakiye veya Çınar Vakası Nedir?
Neden Mirasını Türkiye Cumhuriyeti’ne Bağışlamadı?
Emine Valide Paşa, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan sonra yaşadığı ünlü yalıyı yeni devlete hizmet etmek üzere bağışlama kararı aldı. Bu da Türk tarihinde yeni bir sayfa açılmasına neden oldu. Ancak, bu kararı hayata geçirmek için ilgili kurumlarla başlattığı resmi yazışmalarda Emine Valide Paşa’nın dikkatini çeken bir detay vardı. Osmanlı Devleti tarafından kendisine verilen ve gurur duyarak kullandığı “paşa” unvanı, artık resmi yazışmalarda geçmiyordu. Yeni devlet için o, artık Valide Paşa değil, Bebekli Emine Hanım’dı. Bu durumdan rahatsızlık duyan Valide Paşa, verdiği karardan geri adım atmıştır. Yalıyı Türkiye Cumhuriyeti’ne vermekten vazgeçti. Daha sonra, dönem itibariyle Mısır’ın İstanbul’da diplomatik bir binası olmadığını öğrenince, yalının kullanım koşullarını ölünceye kadar oturma koşulu ve ölümünden sonra av köşkünün yıkılması şartıyla Mısır Hükümetine bağışladı.
Valide Paşa Nasıl Bir Anneydi?
Emine Valide Paşa‘nın oğlu, son Mısır Hıdivi Abbas Hilmi Paşa, bir Avustralyalı kadına aşık olmuştur. Bir süre sonra evlenmek üzere İstanbul’a gelir. Ancak Valide Paşa, bu evlilikten pek hoşnut değildir. Hoşnutsuzluğunu bir süre sonra dile getiren Valide Paşa, oğluna şu sözlerle tehditte bulunmuştur. ‘Ya o kadını boşarsın, ya da bu yalıya bir daha ayak basamazsın.’ Abbas Hilmi Paşa, annesinin beklenmeyen bu tepkisine karşılık vererek yalıyı terk eder. Anadolu yakasındaki Çubuklu semtinde boğaza nazır muazzam bir kasır inşa eder. Emine Valide Paşa’nın umduğunu bulamaması ve bu durum karşısında duyduğu derin hüzün, onu derinden etkiler.
Sıkça Sorulan Sorular
Emine Valide Paşa’nın hayatının önemli dönemleri nelerdir?
Valide Paşa, Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde yaşamış, II. Abdulhamid’in annesi olarak bilinir. Mısır Hıdivi II. Abbas Hilmi Paşa’nın annesi olarak da tanınmaktadır.
Valide Paşa’nın Osmanlı tarihindeki etkisi nedir?Valide Paşa, Osmanlı tarihinde “Paşa” unvanını alan ilk kadın olarak öne çıkar. Özellikle otoriter kişiliği ve Osmanlı Devleti’nin son dönemlerindeki önemli siyasi gelişmelerde etkili olmuştur.
Emine Valide Paşa’nın yaşadığı ünlü yalı hakkında daha fazla bilgi var mı?Evet, Emine Valide Paşa’nın İstanbul Boğazı’nda yaşadığı ünlü yalı, tarihî bir yapıdır. Daha önce II. Mahmut’un sadrazamı Rauf Paşa tarafından restore edilmiş ve Emine Valide Paşa’nın hayatında önemli bir rol oynamıştır.
Abbas Hilmi Paşa’nın Emine Valide Paşa’nın oğlu olduğu doğru mu?Evet, Abbas Hilmi Paşa, Valide Paşa’nın oğlu ve Mısır Hıdivi olarak bilinen bir Osmanlı devlet adamıdır.
Emine Valide Paşa’nın yalısını Türkiye Cumhuriyeti’ne bağışlamak için verdiği karardan neden vazgeçtiği biliniyor mu?Emine Valide Paşa, resmi yazışmalarda Osmanlı döneminde kullanılan “Paşa” unvanının yeni devlet tarafından resmi yazışmalarda kullanılmaması nedeniyle rahatsız olmuş ve bu durumun etkisiyle yalısını bağışlamaktan vazgeçmiştir.
