Falih Rıfkı Atay Kimdir?
  1. Anasayfa
  2. Türkiye Cumhuriyeti

Falih Rıfkı Atay Kimdir?

Falih Rıfkı Atay, cumhuriyet sonrası edebiyatın en önemli gazetecileri arasında yer alır. Mustafa Kemal ile tanışıp dostluğunu kazanmasından sonra Mustafa Kemal hakkında yazdığı anılar ile ünlenmiştir. Yine aynı zamanda Cumhuriyetin kuruluş yıllarında tanıklık ettiği bazı olaylar nedeniyle de kişilik olarak adı Cumhuriyet Tarihi ile anılır. 1920’li yıllardan 1950’ye kadar milletvekili olarak TBMM’deki Milletvekilliği görevini üstlenmiştir. İstanbul Darülfünun Edebiyat bölümü mezunudur. 4. Ordu Komutanı Emir Subaylığı, Bahriye Nezareti Hususi Kalem Müdür Yardımcılığı, Hâkimiyet-i Milliye, Milliyet, Ulus, Aksam Gazeteleri Başyazarlıkları, Yazarlık, TBMM 2. , 3. ve 4. Dönem Bolu, 5. 6. , 7. ve 8. Dönem Ankara Milletvekilliği yapmıştır. 2. ve 3. Dönem Divan-ı Riyaset Kâtipliği, Divan-ı Riyaset İdare Memurluğu ve 4. Dönem Uluslararası Parlamentolar Birliği Türk Grubu Üyeliği yapmıştır.

Falih Rıfkı Atay’ın Hayatı

Sakarya ilinden göç eden bir ailenin evladı olarak İstanbul’da dünyaya gelir. Babası Hoca Hilmi Efendi, annesi Huriye Cemil hanımdır. Ortaokulu Mektep-i Tahsil Mektebi’nde lise öğrenimini Mercan İdadisi’nde tamamladı. Edebiyat öğretmeni olan Celal Sahir Bey ile bir üst döneminde öğrenci olan Orhan Seyfi Orhon’un edebiyata yönelmesinde katkıları olmuştur. 1912 yılında İstanbul Darülfünun Edebiyat bölümünden mezun olur. 1913 yılında memuriyet hayatına başlar. Ayrıca Sadaret ve Dâhiliye Nazırlığı kalemlerinde çalıştı. Dâhiliye Vekili Talat Paşa ile birlikte resmi görevle Bükreş’e gider. Falih Rıfkı Atay, I. Dünya Savaşında yedek subay olarak Suriye’ye gider ve Cemal Paşanın özel kâtipliğini yapar. Daha sonra anılarını bir kitapta toplar ve yayımlar.

Cemal Paşanın Bahriye Nazırı olmasıyla terfi ederek Kalemi Mahsusa müdür yardımcılığına atanır. Kurtuluş Savaşı yıllarında savaş destekçisi olan yazılar yayımlar ve Savaşın ardından Tetkik-i Mezalim Heyeti’nde görevlendirilen Falih Rıfkı, Halide Edip, Yakup Kadri, Mehmet Asım ile birlikte Yunan ordusunun yakıp yıktığı yerleri saptamak üzere tüm Batı Anadolu’yu dolaştı. 1923 yılında Meclise girerek aralıksız 1950 yılına kadar vekillik görevinde kalır. Yeni Türk Alfabesinin hazırlanması ve uygulanması sırasında Dil Encümeninde görev aldı ve İzmir’in kurtuluşundan sonra tanıştığı Mustafa Kemal’in dostluğunu kazandı. 20 Mart 1971’de kalp krizi sonucu İstanbul’da hayatını yitirdi. Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.

Falih Rıfkı Atay’ın Meslek Hayatı

Falih Rıfkı Atay, 1911 yılında Servet-i Fünun dergisinin genç şairler için ayrılan kısmında ilk yazılarını yayımlamaya başlar. Tecelli ve Kadın dergilerinde Cenap Şahabettin ve Ahmet Haşim etkisindeki şiirlerini yayımlar. Ayrıca 1912 yılından itibaren ise Tanin gazetesinde düz yazılarını yayınlamaya başlar. Bundan dolayı 1913 yılında gittiği Bükreş’ten Tanin Gazetesine röportajlar ve yazılar gönderir, bu dönemdeki yazılarına bakıldığında Milliyetçilik Akımı görülür. 1918’de Ali Naci, Necmettin Sadık ve Kazım Şinasi ile birlikte Akşam Gazetesi’ni kurar ve Kurtuluş Savaşını destekleyen yazılarını yayınlamaya başlar. Bu yazılarından dolayı Damat Ferit Paşa’nın kurduğu mahkemece idam cezası istemiyle yargılanır. İkinci İnönü Muharebesi’nin kazanılması üzerine Divan-ı Harp tutumunu değiştirince idamdan kurtulur ve Anadolu’ya bölgesine geçer. İdamdan kurtulmuştur. Ancak Kurtuluş Savaşı’nı destekleyen yazılarını Tanin ve Hâkimiyet-i Milliye gazetelerinde sürdürmüştür.

Falih Rıfkı Atay, Mecliste aldığı görevle birlikte yazılar yayımlamaya devam eder ve Hâkimiyet-i Milliye, Ulus, Milliyet gazetelerinde başyazarlık yapar. Ayrıca köşe yazılarında Atatürk Devrimlerini ve batılılaşmayı destekler. Ulus gazetesinin başyazarlığını yaptığı dönemde Ankara şehir planı jürisinde üyelik ve İmar Komisyonunda başkanlık yaptı. Mustafa Kemal’in dostluğunu kazandı ve bu döneme ilişkin anılarını Atatürk’ün Bana Anlattıkları (1955),Çankaya (1961) ve Atatürk Ne İdi? (1968) adlı kitaplarda topladı. Atatürk’ün çok yakınında bulunması ve önemli olaylara tanıklık etmesi yapıtlarına ayrı bir önem kazandırdı. Dünya gazetesini kurduktan sonra ise muhalefet partisinde siyasi yaşamını devam ettirir. Başlıca yapıtları arasında Zeytindağı, Faşist Roma, Kemalist Tiran, Kaybolmuş Makedonya ve Pazar Konuşmaları yer alır. Ama sağlam, çekici anlatımı ve duru Türkçesiyle basının en usta kalemlerinden biriydi. Türkçeyi süssüz, sanatsız ama etkin kullanmayı amaçladı. Siyasi konuları işleyen fıkra ve başyazılarıyla tanınan Atay gezi, anı, makale ve sohbet türlerinde birçok kitap yayımlamıştı; Cumhuriyet Dönemi’nin en etkin gazetecileri arasında olmuştur.

Bültenimize Katılın!

Abonelik Bültenimize katılın, tarihi anları kaçırmayın! Hemen ücretsiz üye olun ve en özel güncellemelerle tarihin içinde kalın. Geçmişin kapıları sizin için aralanıyor!