Abdal Yâkub Dede tarafından 17. yüzyılın ortalarında bugünkü Hekimoğlu Ali Paşa Camii şadırvanının bulunduğu yerde kurulmuştur. Halvetiyye tarikatına daha sonrada Kādiriyye tarikatına intikal ettiği bilinmektedir. Sadrazam Hekimoğlu Ali Paşa, külliyesini inşa ettirirken bu ilk tekkeyi yıktırarak biraz ilerisinde yenisini yaptırmıştır. Bugün var olan bu ikinci tekke durumundadır.
İnşaat sırasında, biri ilk tekkenin hazîresinde gömülü olan Abdal Yâkub Dede ile haleflerine, diğeri de Ali Paşa ve aile fertlerine ait olmak üzere iki bölümlü bir türbe yapılmıştır. Bütün bölümleriyle bugüne ulaşmış olan Abdal Yâkub Tekkesi’nin harap durumdaki mutfak ve hamamı hariç, diğer kısımları halen mesken olarak kullanılmıştır.
İçindekiler
Abdal Yakub Tekkesi ve Derviş Hücereleri
Tekkeyi oluşturan unsurlardan derviş hücreleri, ortadan doğu-batı istikametinde uzanan bir kitle içinde sıralanmıştır. Sayıları beş olan bu hücrelerin duvarları moloz taş ve tuğla ile örülüdür. Ek olarak üzerleri de aynı istikamette giden ve ahşap çatı ile gizlenen basık bir beşik tonozla örtülüdür.
Bu hücreler dizisinin batı ucunda meydan odası, taamhâne veya mihmanhâne olması muhtemeldir. Buna nispeten büyükçe ve üzeri doğrudan ahşap çatıyla örtülü bir mekân yer almıştır. Bundan dolayı Pencereleri, ocakları ve dolap nişleri bulunan bu yapıların kuzey cephesinde ahşap direklere oturtulmuştur. Ayrıca zemini Arnavut kaldırımı döşeli bir sundurma uzanmakta ve kapılar buraya açılmaktadır.
Hücrelerin doğu ucunda ise alelâde bir ahşap mesken niteliğindedir. Burada iki katlı harem ve selâmlık bölümleri bulunur. Bu grubun kuzeyinde, birbirine bitişik mutfak ve hamam yer almıştır. Kare planlı mutfağın duvarları bir sıra kesme taş, iki sıra tuğla ile örülüdür. Bu nedenle üzeri de içeriden sivri tromplara, dışarıdan sekizgen kasnağa oturan kurşun kaplı bir kubbe ile örtülmüştür. Bir sıra tuğladan örülmüş ince duvarlı ve beşik tonozlu tek mekândan ibarettir. Küçük bir halvet görünümündeki hamam, mutfağın güneybatı köşesinde yer almaktadır.
Abdal Yakub Tekkesi ve Türk-İslam Mimarisi
Hamamla mutfak ocağının arasında, içinde su kazanının durduğu bölme bulunmaktadır. Bu nedenle ocağın aynı zamanda hamam külhanı olarak da kullanıldığı anlaşılmaktadır. Ayrıca Türk-İslâm mimarisinde pek az karşılaşılan bu mutfak-hamam terkibi, Abdal Yâkub Tekkesi’nin en dikkate değer mimari özelliğini oluşturmuştur.
